http://www.insidegraphics.com/corel_draw/default.asp
http://www।insidegraphics.com/corel_basic_effects/default.asp
http://www।insidegraphics.com/corel_learning_tools/default.asp
बुधवार, १० ऑगस्ट, २०११
गुरुवार, ७ जुलै, २०११
Learn Corel Draw
http://www.corel.com/content/pdf/cgsx3/tutorials/dr_2.pdf
http://www.insidegraphics.com/corel_learning_tools/default.asp
http://www.scribd.com/doc/8365681/Corel-Draw-10-StepByStep-Learning-eBook
http://www.youtube.com/watch?v=1LPZ0M5tgLI
http://www.youtube.com/watch?v=QLNEkESVAbE
http://www.youtube.com/watch?v=Lhnlnei0owo&feature=related
http://www.insidegraphics.com/corel_learning_tools/default.asp
http://www.scribd.com/doc/8365681/Corel-Draw-10-StepByStep-Learning-eBook
http://www.youtube.com/watch?v=1LPZ0M5tgLI
http://www.youtube.com/watch?v=QLNEkESVAbE
http://www.youtube.com/watch?v=Lhnlnei0owo&feature=related
शनिवार, ११ जून, २०११
शुक्रवार, ८ एप्रिल, २०११
गुरुवार, ६ जानेवारी, २०११
बुधवार, २८ एप्रिल, २०१०
पदवीनंतरचे 'आयटी' क्षेत्रातील करिअर
एस.एम.एस. वाचून पैसे कमवा त्यासाठी इथे क्लिक करा.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
सर्वांसाठी करिअरच्या संधी असणारे आय.टी. (माहिती तंत्रज्ञान) हे सर्वांत मोठे क्षेत्र आहे. कोणत्याही शाखेतील पदवीधर या क्षेत्रात आपले करिअरचे स्वप्न पुरे करू शकतो. संगणक कुशलतेने वापर करण्याचे ज्ञान व कौशल्य आपल्याजवळ असेल आणि इंग्रजी भाषेचा वापर योग्य तऱ्हेने करता येत असेल तर आपला करिअरचा प्रश्न सुटलाच म्हणून समजा. या क्षेत्रातील विविध संधींचा हा थोडक्‍यात परिचय.कॉल सेंटर व बीपीओमध्ये करिअर (कारकीर्द) संबंधी संधी : या क्षेत्रात रोजगाराच्या प्रचंड संधी उपलब्ध आहेत. कॉल सेंटर आणि बीपीओ क्षेत्रात 300 बिलियन डॉलर्सपेक्षा किती तरी अधिक रकमेचा व्यवसाय उपलब्ध होत आहे. त्याचा आपण फायदा घ्यायला हवा.कॉल सेंटर आणि बीपीओ म्हणजे काय?आजकाल अनेक विकसित देशांमध्ये आणि भारतासारख्या विकसनशील देशामध्येसुद्धा मोठमोठ्या व्यवस्थापनासाठी, उद्योग व्यवसायासाठी ग्राहक सेवा केंद्राची फार मोठ्या प्रमाणावर गरज आहे. ग्राहकांच्या तक्रारी नोंदवून घेणे, तक्रारी योग्य ठिकाणी पाठविणे, तांत्रिक माहिती देणे, टेलीमार्केटिंग करणे इत्यादी कामांसाठी कॉल सेंटर्स मोठ्या व्यवस्थापनांना मदत करतात. कॉल सेंटर्समधील ऑपरेटर हे काम सहज करू शकतात. बीपीओ म्हणजे बिझिनेस प्रोसेस आऊटसोर्सिग.या ठिकाणी संगणकाद्वारे करता येण्याजोगी ठराविक स्वरुपाची नित्य कामे (हजेरी पत्रक- पे रोलची कामे, कर परतावा-टॅक्‍स रिटर्न प्रिपरेशन, डेटाबेस अद्यावत करणे, इत्यादी) केली जाऊ शकतात. या कामासाठी भरमसाट पगार देऊन व्यावसायिक अभ्यासक्रम पूर्ण करणाऱ्या पदवीधरांना नोकरी देण्याऐवजी संगणकाचे ज्ञान असणारा कुठल्याही क्षेत्रातील पदवीधरांकडे हे आऊटसोर्सिंग केले जाते. यात कंपन्यांचा खूपच पैसा वाचतो व अनेकांना मोठ्या प्रमाणावर रोजगाराच्या संधी उपलब्ध होतात.आवश्यक पात्रता (क्वालिफिकेशन) : कोणत्याही शाखेचा पदवीधर चालतो. इंग्रजीचे ज्ञान आणि संगणकाचा कुशलतेने वापर करता येणे आवश्यक आहे. संभाषण कला असावी.क्षमता (कॉम्पीटन्सी) : संगणकामध्ये भरावयाची माहिती अचुक रितीने व जलद गतीने भरण्याची क्षमता असणाऱ्यांना जास्त संधी आहे. बऱ्याच परदेशी (अमेरिका इत्यादी) व्यवस्थापनांची कॉल सेंटर्स भारतात आहे. त्यासाठी परदेशी व्यक्तींचे उच्चार व बोलण्याची ढब समजणे गरजेचे आहे. त्याचप्रमाणे उत्तर देण्यासाठी आपल्यालाही तसे उच्चार करणे गरजेचे ठरते.अर्थात हे शिक्षण देणाऱ्या अनेक संस्था उपलब्ध आहेतच. छोट्या प्रशिक्षणाने ही गोष्टी त्वरित आत्मसात करता येणे शक्‍य आहे. फ्रेंच, जर्मन इत्यादी परदेशी भाषा (फॉरेन लॅंग्वेज) शिकून घेणाऱ्या व्यक्तींना करिअरमध्ये लवकर प्रगती करता येते.सुसंधी (ऑपॉरट्यूनिटीज) : या क्षेत्रात प्रगतीला खूप वाव आहे. सुरवातीला साधारणपणे पाच ते सहा हजार रुपये प्रतिमाह मिळू शकतात. कार्यक्षमता वाढवित नेल्यास एक तो दोन वर्षांत पंधरा हजार रुपये महिना (कमीत कमी) प्राप्ती सहज होईल. आजकाल युवा व्यक्ती पदवी शिक्षण घेत असतानाच संगणकाचे ज्ञान व कौशल्य हस्तगत करू शकतात. त्यामुळे पदवीधर होताच करिअरची सुरवात करता येऊ शकते आणि व्यवसायात लवकर जम बसतो. संभाषण कला, वेळेचे नियोजन व तत्परता, सुस्पष्ट आवाज, नम्रता या बाबींमुळे लवकर प्रगती होते.करिअर इन टेक्‍निकल रायटिंग : आजकाल इलेक्‍ट्रॉनिक्‍स उपकरणांचा उपयोग लहान मुलांपासून मोठ्या व्यक्तींपर्यंत सर्वच जण घरी दारी करीत असतात. या उपकरणांची माहिती, वापरण्याच्या पद्धती देखभाल, दुरुस्ती, तांत्रिक ज्ञान याबद्दलची माहिती सर्वांनाच आवश्यक असते. त्यामुळे या उपकरणाबरोबर संबंधित माहिती असलेली माहिती पत्रिका, पुस्तिका देणे निर्माण कर्त्याला आवश्यक असते. ही माहिती पुस्तिका लिहिणे म्हणजे थोडक्‍यात टेक्‍नीकल रायटिंग.या माहिती पत्रिकेत छान छान रंगीत छायाचित्रे दिल्यास त्याची उपयुक्तता वाढते व उपकरणे हाताळणे सोपे जाते. ही पुस्तिका (युजर गाईड) तयार करण्याचे काम एक चांगले करिअर क्षेत्र बनले आहे. सॉफ्टवेअर मॅन्युल तयार करणे याच प्रकारात मोडते.पात्रता : कुठल्याही शाखेतील पदविधारक, ज्यांना इंग्रजी भाषेचे उत्तम ज्ञान असेल आणि लेखन शैलीचे कौशल्य असेल त्या व्यक्ती हे करिअर समतेने करू शकतात.ऍनिमेशन, मल्टीमिडिया क्षेत्रातील करिअरसध्याचे युग हे जाहिरातीचे युग समजले जाते. जेवढी जाहिरात आकर्षक व लक्षवेधी तेवढा व्यापार जास्त हे गणितच बनले आहे. आकर्षक रंगसंगती बरोबरच मोजक्‍या शब्दात महत्त्वाची माहिती देणे हे वैशिष्ट्य ठरत आहे.त्याशिवाय चित्रपट, दृकश्राव्य माध्यमे, टीव्ही मालिका, वेबसाईटस इत्यादीमध्ये ऍनिमेशनचे महत्त्व व उपयोग दिवसेंदिवस अनेक पटीने वाढतो आहे. त्यासाठी या क्षेत्रात करिअर करणाऱ्यांना अमाप संधी आहे.पात्रता : ज्या व्यक्तींना चित्रकलेत आवड आणि नैपुण्य प्राप्त आहे आणि ज्यांच्याजवळ वेब डिझायनिंग, 2 डी व 3 डीचे ज्ञान आहे किंवा शिकण्याची इच्छा आहे त्या व्यक्ती हे करिअर करू शकतील. विशेष म्हणजे पदवी शिक्षण घेत असतानाही याबाबतचे कौशल्य देणारे अभ्यासक्रम पूर्ण केले जाऊ शकतात.संगणक हार्डवेअर, नेटवर्किंगमध्ये करिअर : संगणकांची संख्या जशी अमर्याद वाढते आहे तेवढेच अमर्याद करिअर संगणक देखभाल, दुरुस्ती इत्यादींचे होत आहे. सॉफ्टवेअर पेक्षा जास्त मागणी हार्डवेअरमध्ये दिसू लागली आहे. प्रत्येक घरात प्रत्येक व्यवसायात संगणक विभाज्य घटक बनला आहे. त्यामुळे संगणक जुळवणी, विक्री, देखभाल, नेटवर्किंग इत्यादी क्षेत्रे अमर्याद विकसित झाली आहेत. त्यासाठी आवश्यक तज्ज्ञ मनुष्यबळाची आवश्‍यकता आहे. बॅंका, रेल्वे, विमान कंपन्या, मनोरंजन क्षेत्रे, बीपीओ इत्यादी ठिकाणी करिअर घडू शकते.पात्रता : कुठल्या शाखेत पदवीधर आवश्यक ते संगणक ज्ञान, प्रशिक्षण घेऊन या करिअरमध्ये येऊ शकतो. पदवी शिक्षण घेत असताना मोकळ्या वेळेत संगणक ज्ञान व कौशल्य आत्मसात करता येऊ शकते.क्षमता : आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे प्रमाणपत्र (एम.सी.पी., एम.सी.एस.ए. इत्यादी) प्राप्त करऊन घेणाऱ्यांना विशेष संधी आहेत हे प्रमाणपत्र मिळविण्यासाठी लागणारे कौशल्य देणाऱ्या प्रशिक्षण योजनाही उपलब्ध आहेत.मास्टर ऑफ कॉम्प्युटर ऍप्लीकेशन्स : विविध शाखेतील पदवीधारकांसाठी संगणक क्षेत्रातील चांगले करिअर करण्याची संधी हा अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यावर मिळू शकते.कार्यक्षेत्र : आय टी कंपनीमध्ये प्रोग्रॅमर (योजक) म्हणून काम करता येईल. बी. ए., बी. कॉम., बी. एस्सी., बी.सी.ए. इत्यादी पदवीधारक हा अभ्यासक्रम पूर्ण करून आयटी क्षेत्रात करिअर करू शकतात.निवड निकष : तंत्रशिक्षण संचालनालयामार्फत यासाठीसाधारणत : मार्च मध्ये प्रवेश परीक्षा घेतली जाते. साधारणपणे 2 तासामध्ये 100 प्रश्न सोडवावे लागतात आणि 200 गुणांची परीक्षा होते. गणित, इंग्रजी, लॉजिकी संबंधित हे प्रश्न असतात. खात्री असल्यासच प्रश्‍नोत्तर देणे योग्य ठरते कारण उत्तर चुकल्यास गुण उणे होतात हे लक्षात ठेवावे. प्रवेश परीक्षेत मिळालेले गुण आणि पाहिजे असलेल्या संस्थांसाठी भरलेला आप्शन फॉर्म, यांच्यावर आधारित विद्यार्थ्यांना एम.सी.एच्या शिक्षण देणआर संस्थेत प्रवेश मिळतो. या तीन वर्षाच्या अभ्यासक्रमात गणित विषयांबरोबर संगणकासंबंधी सॉफ्टवेअर, हार्डवेअर, प्रोग्रॅमिंग लॅंग्वेजेस, इत्यादीबद्दल शिक्षण दिले जाते. शेवटच्या वर्षी एखाद्या कंपनीत प्रोजेक्‍टचे कामही करावे लागते. कॅम्पस्‌ इंटरव्ह्यूमध्ये विविध परीक्षांतील सातत्यपूर्ण गुणवत्ता टिकविणाऱ्या विद्यार्थ्यांची निवड प्राधान्याने होते. यावेळी गटचर्चा, मुलाखत याद्वारे निवड निश्‍चित केली जाते.क्षमता वृद्धी : शिकत असतानाच काही परदेशी भाषा शिकणे, लवकर नोकरी मिळविण्यासाठी फायदेशीर ठरते.मास्टर ऑफ कॉम्प्युटर मॅनेजमेंट : संगणकाच्या मदतीने व्यवस्थापन क्षेत्रातील अनेक कामे सुकर होतात.कार्यक्षेत्र : माहिती तंत्रज्ञान शाखेत करिअर करता येते.पात्रता : आर्टस्‌ कॉमर्स इत्यादी शाखेमधील पदवी. हा पदव्यूत्तर कोर्स करताना व्यवस्थापन आणि संगणक क्षेत्रातील तांत्रिक विषयांचा अभ्यास करावा लागतो. शिवाय सॉफ्टवेअर मार्केटिंग इत्यादी विपणन विषयही शिकावे लागतात.बीएसस्सीनंतर आयआयटीमध्ये करिअर : आयआयटीसारख्या जागतिक मान्यताप्राप्त संस्थांमध्ये शिकण्याचे स्वप्न फक्त इंजिनिअर होणाऱ्यांनीच बाळगावे, असे नव्हे. बी.एस्सी उत्तीर्ण विद्यार्थ्यांसाठी आय.आय.टी. संस्थेत प्रवेश मिळवून एम.एस्सी करू शकतात.कार्यक्षेत्र : पदार्थविज्ञान, रसायनशास्त्र, गणित, स्टॅटिस्टिक्‍स, काम्पुयटर ऍप्लीकेशन्‌, बायोटेक्‍नॉलॉजी व जिओफिजीक्‍स या विषयात एमएसस्सी करण्याची संधी आहे.निवड प्रक्रिया : बी.एस्ससीच्या अंतिम वर्षांत शिकणाऱ्या किंवा बी.एस्सी परीक्षेत 55 टक्‍क्‍यांपेका जास्त गुण मिळविणाऱ्या उत्तीर्ण विद्यार्थ्यांना यासाठीच्या राष्ट्रीय स्तरावरील प्रवेश परीक्षेला बसावे लागते. यासाठी खालीलपैकी कोणतेही दोन विषय निवडून त्या विषयासाठीची आयोजित 3 तासांची लेखी परीक्षा द्यावी लागते.विषय : फिजिक्‍स, केमेस्ट्री, मॅथेमॅटिक्‍स, स्टॅटिस्टिक्‍स, कॉम्प्युटर ऍप्लिकेशन्‌, बायोटेक्‍नॉलॉजी, जिओफिजिक्‍स, जिऑलॉजी. बायोटेक्‍नॉलॉजी व कॉम्प्युटर अप्लिकेशन्स या विषयांचे पेपर्स पूर्णपणे ऑब्जेक्‍टिव्ह स्वरूपाचे असतात, तर इतर सर्व विषयांचे पेपर्स मात्र ऑब्जेक्‍टिव्ह आणि सब्जेक्‍टिव्ह (दीर्घ उत्तरी) प्ररकारचे असतात. दरवर्षी डिसेंबर/जानेवारी महिन्यात प्रवेश परीक्षेसंबंधीच्या जाहिराती प्रसिद्ध होतात.
सौजन्य : डॉ. अजित थेटे, सहसंचालक, तंत्रशिक्षण
सर्वांसाठी करिअरच्या संधी असणारे आय.टी. (माहिती तंत्रज्ञान) हे सर्वांत मोठे क्षेत्र आहे. कोणत्याही शाखेतील पदवीधर या क्षेत्रात आपले करिअरचे स्वप्न पुरे करू शकतो. संगणक कुशलतेने वापर करण्याचे ज्ञान व कौशल्य आपल्याजवळ असेल आणि इंग्रजी भाषेचा वापर योग्य तऱ्हेने करता येत असेल तर आपला करिअरचा प्रश्न सुटलाच म्हणून समजा. या क्षेत्रातील विविध संधींचा हा थोडक्‍यात परिचय.कॉल सेंटर व बीपीओमध्ये करिअर (कारकीर्द) संबंधी संधी : या क्षेत्रात रोजगाराच्या प्रचंड संधी उपलब्ध आहेत. कॉल सेंटर आणि बीपीओ क्षेत्रात 300 बिलियन डॉलर्सपेक्षा किती तरी अधिक रकमेचा व्यवसाय उपलब्ध होत आहे. त्याचा आपण फायदा घ्यायला हवा.कॉल सेंटर आणि बीपीओ म्हणजे काय?आजकाल अनेक विकसित देशांमध्ये आणि भारतासारख्या विकसनशील देशामध्येसुद्धा मोठमोठ्या व्यवस्थापनासाठी, उद्योग व्यवसायासाठी ग्राहक सेवा केंद्राची फार मोठ्या प्रमाणावर गरज आहे. ग्राहकांच्या तक्रारी नोंदवून घेणे, तक्रारी योग्य ठिकाणी पाठविणे, तांत्रिक माहिती देणे, टेलीमार्केटिंग करणे इत्यादी कामांसाठी कॉल सेंटर्स मोठ्या व्यवस्थापनांना मदत करतात. कॉल सेंटर्समधील ऑपरेटर हे काम सहज करू शकतात. बीपीओ म्हणजे बिझिनेस प्रोसेस आऊटसोर्सिग.या ठिकाणी संगणकाद्वारे करता येण्याजोगी ठराविक स्वरुपाची नित्य कामे (हजेरी पत्रक- पे रोलची कामे, कर परतावा-टॅक्‍स रिटर्न प्रिपरेशन, डेटाबेस अद्यावत करणे, इत्यादी) केली जाऊ शकतात. या कामासाठी भरमसाट पगार देऊन व्यावसायिक अभ्यासक्रम पूर्ण करणाऱ्या पदवीधरांना नोकरी देण्याऐवजी संगणकाचे ज्ञान असणारा कुठल्याही क्षेत्रातील पदवीधरांकडे हे आऊटसोर्सिंग केले जाते. यात कंपन्यांचा खूपच पैसा वाचतो व अनेकांना मोठ्या प्रमाणावर रोजगाराच्या संधी उपलब्ध होतात.आवश्यक पात्रता (क्वालिफिकेशन) : कोणत्याही शाखेचा पदवीधर चालतो. इंग्रजीचे ज्ञान आणि संगणकाचा कुशलतेने वापर करता येणे आवश्यक आहे. संभाषण कला असावी.क्षमता (कॉम्पीटन्सी) : संगणकामध्ये भरावयाची माहिती अचुक रितीने व जलद गतीने भरण्याची क्षमता असणाऱ्यांना जास्त संधी आहे. बऱ्याच परदेशी (अमेरिका इत्यादी) व्यवस्थापनांची कॉल सेंटर्स भारतात आहे. त्यासाठी परदेशी व्यक्तींचे उच्चार व बोलण्याची ढब समजणे गरजेचे आहे. त्याचप्रमाणे उत्तर देण्यासाठी आपल्यालाही तसे उच्चार करणे गरजेचे ठरते.अर्थात हे शिक्षण देणाऱ्या अनेक संस्था उपलब्ध आहेतच. छोट्या प्रशिक्षणाने ही गोष्टी त्वरित आत्मसात करता येणे शक्‍य आहे. फ्रेंच, जर्मन इत्यादी परदेशी भाषा (फॉरेन लॅंग्वेज) शिकून घेणाऱ्या व्यक्तींना करिअरमध्ये लवकर प्रगती करता येते.सुसंधी (ऑपॉरट्यूनिटीज) : या क्षेत्रात प्रगतीला खूप वाव आहे. सुरवातीला साधारणपणे पाच ते सहा हजार रुपये प्रतिमाह मिळू शकतात. कार्यक्षमता वाढवित नेल्यास एक तो दोन वर्षांत पंधरा हजार रुपये महिना (कमीत कमी) प्राप्ती सहज होईल. आजकाल युवा व्यक्ती पदवी शिक्षण घेत असतानाच संगणकाचे ज्ञान व कौशल्य हस्तगत करू शकतात. त्यामुळे पदवीधर होताच करिअरची सुरवात करता येऊ शकते आणि व्यवसायात लवकर जम बसतो. संभाषण कला, वेळेचे नियोजन व तत्परता, सुस्पष्ट आवाज, नम्रता या बाबींमुळे लवकर प्रगती होते.करिअर इन टेक्‍निकल रायटिंग : आजकाल इलेक्‍ट्रॉनिक्‍स उपकरणांचा उपयोग लहान मुलांपासून मोठ्या व्यक्तींपर्यंत सर्वच जण घरी दारी करीत असतात. या उपकरणांची माहिती, वापरण्याच्या पद्धती देखभाल, दुरुस्ती, तांत्रिक ज्ञान याबद्दलची माहिती सर्वांनाच आवश्यक असते. त्यामुळे या उपकरणाबरोबर संबंधित माहिती असलेली माहिती पत्रिका, पुस्तिका देणे निर्माण कर्त्याला आवश्यक असते. ही माहिती पुस्तिका लिहिणे म्हणजे थोडक्‍यात टेक्‍नीकल रायटिंग.या माहिती पत्रिकेत छान छान रंगीत छायाचित्रे दिल्यास त्याची उपयुक्तता वाढते व उपकरणे हाताळणे सोपे जाते. ही पुस्तिका (युजर गाईड) तयार करण्याचे काम एक चांगले करिअर क्षेत्र बनले आहे. सॉफ्टवेअर मॅन्युल तयार करणे याच प्रकारात मोडते.पात्रता : कुठल्याही शाखेतील पदविधारक, ज्यांना इंग्रजी भाषेचे उत्तम ज्ञान असेल आणि लेखन शैलीचे कौशल्य असेल त्या व्यक्ती हे करिअर समतेने करू शकतात.ऍनिमेशन, मल्टीमिडिया क्षेत्रातील करिअरसध्याचे युग हे जाहिरातीचे युग समजले जाते. जेवढी जाहिरात आकर्षक व लक्षवेधी तेवढा व्यापार जास्त हे गणितच बनले आहे. आकर्षक रंगसंगती बरोबरच मोजक्‍या शब्दात महत्त्वाची माहिती देणे हे वैशिष्ट्य ठरत आहे.त्याशिवाय चित्रपट, दृकश्राव्य माध्यमे, टीव्ही मालिका, वेबसाईटस इत्यादीमध्ये ऍनिमेशनचे महत्त्व व उपयोग दिवसेंदिवस अनेक पटीने वाढतो आहे. त्यासाठी या क्षेत्रात करिअर करणाऱ्यांना अमाप संधी आहे.पात्रता : ज्या व्यक्तींना चित्रकलेत आवड आणि नैपुण्य प्राप्त आहे आणि ज्यांच्याजवळ वेब डिझायनिंग, 2 डी व 3 डीचे ज्ञान आहे किंवा शिकण्याची इच्छा आहे त्या व्यक्ती हे करिअर करू शकतील. विशेष म्हणजे पदवी शिक्षण घेत असतानाही याबाबतचे कौशल्य देणारे अभ्यासक्रम पूर्ण केले जाऊ शकतात.संगणक हार्डवेअर, नेटवर्किंगमध्ये करिअर : संगणकांची संख्या जशी अमर्याद वाढते आहे तेवढेच अमर्याद करिअर संगणक देखभाल, दुरुस्ती इत्यादींचे होत आहे. सॉफ्टवेअर पेक्षा जास्त मागणी हार्डवेअरमध्ये दिसू लागली आहे. प्रत्येक घरात प्रत्येक व्यवसायात संगणक विभाज्य घटक बनला आहे. त्यामुळे संगणक जुळवणी, विक्री, देखभाल, नेटवर्किंग इत्यादी क्षेत्रे अमर्याद विकसित झाली आहेत. त्यासाठी आवश्यक तज्ज्ञ मनुष्यबळाची आवश्‍यकता आहे. बॅंका, रेल्वे, विमान कंपन्या, मनोरंजन क्षेत्रे, बीपीओ इत्यादी ठिकाणी करिअर घडू शकते.पात्रता : कुठल्या शाखेत पदवीधर आवश्यक ते संगणक ज्ञान, प्रशिक्षण घेऊन या करिअरमध्ये येऊ शकतो. पदवी शिक्षण घेत असताना मोकळ्या वेळेत संगणक ज्ञान व कौशल्य आत्मसात करता येऊ शकते.क्षमता : आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे प्रमाणपत्र (एम.सी.पी., एम.सी.एस.ए. इत्यादी) प्राप्त करऊन घेणाऱ्यांना विशेष संधी आहेत हे प्रमाणपत्र मिळविण्यासाठी लागणारे कौशल्य देणाऱ्या प्रशिक्षण योजनाही उपलब्ध आहेत.मास्टर ऑफ कॉम्प्युटर ऍप्लीकेशन्स : विविध शाखेतील पदवीधारकांसाठी संगणक क्षेत्रातील चांगले करिअर करण्याची संधी हा अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यावर मिळू शकते.कार्यक्षेत्र : आय टी कंपनीमध्ये प्रोग्रॅमर (योजक) म्हणून काम करता येईल. बी. ए., बी. कॉम., बी. एस्सी., बी.सी.ए. इत्यादी पदवीधारक हा अभ्यासक्रम पूर्ण करून आयटी क्षेत्रात करिअर करू शकतात.निवड निकष : तंत्रशिक्षण संचालनालयामार्फत यासाठीसाधारणत : मार्च मध्ये प्रवेश परीक्षा घेतली जाते. साधारणपणे 2 तासामध्ये 100 प्रश्न सोडवावे लागतात आणि 200 गुणांची परीक्षा होते. गणित, इंग्रजी, लॉजिकी संबंधित हे प्रश्न असतात. खात्री असल्यासच प्रश्‍नोत्तर देणे योग्य ठरते कारण उत्तर चुकल्यास गुण उणे होतात हे लक्षात ठेवावे. प्रवेश परीक्षेत मिळालेले गुण आणि पाहिजे असलेल्या संस्थांसाठी भरलेला आप्शन फॉर्म, यांच्यावर आधारित विद्यार्थ्यांना एम.सी.एच्या शिक्षण देणआर संस्थेत प्रवेश मिळतो. या तीन वर्षाच्या अभ्यासक्रमात गणित विषयांबरोबर संगणकासंबंधी सॉफ्टवेअर, हार्डवेअर, प्रोग्रॅमिंग लॅंग्वेजेस, इत्यादीबद्दल शिक्षण दिले जाते. शेवटच्या वर्षी एखाद्या कंपनीत प्रोजेक्‍टचे कामही करावे लागते. कॅम्पस्‌ इंटरव्ह्यूमध्ये विविध परीक्षांतील सातत्यपूर्ण गुणवत्ता टिकविणाऱ्या विद्यार्थ्यांची निवड प्राधान्याने होते. यावेळी गटचर्चा, मुलाखत याद्वारे निवड निश्‍चित केली जाते.क्षमता वृद्धी : शिकत असतानाच काही परदेशी भाषा शिकणे, लवकर नोकरी मिळविण्यासाठी फायदेशीर ठरते.मास्टर ऑफ कॉम्प्युटर मॅनेजमेंट : संगणकाच्या मदतीने व्यवस्थापन क्षेत्रातील अनेक कामे सुकर होतात.कार्यक्षेत्र : माहिती तंत्रज्ञान शाखेत करिअर करता येते.पात्रता : आर्टस्‌ कॉमर्स इत्यादी शाखेमधील पदवी. हा पदव्यूत्तर कोर्स करताना व्यवस्थापन आणि संगणक क्षेत्रातील तांत्रिक विषयांचा अभ्यास करावा लागतो. शिवाय सॉफ्टवेअर मार्केटिंग इत्यादी विपणन विषयही शिकावे लागतात.बीएसस्सीनंतर आयआयटीमध्ये करिअर : आयआयटीसारख्या जागतिक मान्यताप्राप्त संस्थांमध्ये शिकण्याचे स्वप्न फक्त इंजिनिअर होणाऱ्यांनीच बाळगावे, असे नव्हे. बी.एस्सी उत्तीर्ण विद्यार्थ्यांसाठी आय.आय.टी. संस्थेत प्रवेश मिळवून एम.एस्सी करू शकतात.कार्यक्षेत्र : पदार्थविज्ञान, रसायनशास्त्र, गणित, स्टॅटिस्टिक्‍स, काम्पुयटर ऍप्लीकेशन्‌, बायोटेक्‍नॉलॉजी व जिओफिजीक्‍स या विषयात एमएसस्सी करण्याची संधी आहे.निवड प्रक्रिया : बी.एस्ससीच्या अंतिम वर्षांत शिकणाऱ्या किंवा बी.एस्सी परीक्षेत 55 टक्‍क्‍यांपेका जास्त गुण मिळविणाऱ्या उत्तीर्ण विद्यार्थ्यांना यासाठीच्या राष्ट्रीय स्तरावरील प्रवेश परीक्षेला बसावे लागते. यासाठी खालीलपैकी कोणतेही दोन विषय निवडून त्या विषयासाठीची आयोजित 3 तासांची लेखी परीक्षा द्यावी लागते.विषय : फिजिक्‍स, केमेस्ट्री, मॅथेमॅटिक्‍स, स्टॅटिस्टिक्‍स, कॉम्प्युटर ऍप्लिकेशन्‌, बायोटेक्‍नॉलॉजी, जिओफिजिक्‍स, जिऑलॉजी. बायोटेक्‍नॉलॉजी व कॉम्प्युटर अप्लिकेशन्स या विषयांचे पेपर्स पूर्णपणे ऑब्जेक्‍टिव्ह स्वरूपाचे असतात, तर इतर सर्व विषयांचे पेपर्स मात्र ऑब्जेक्‍टिव्ह आणि सब्जेक्‍टिव्ह (दीर्घ उत्तरी) प्ररकारचे असतात. दरवर्षी डिसेंबर/जानेवारी महिन्यात प्रवेश परीक्षेसंबंधीच्या जाहिराती प्रसिद्ध होतात.
सौजन्य : डॉ. अजित थेटे, सहसंचालक, तंत्रशिक्षण
तयारी MPSC ची - आनंद पाटील
एस.एम.एस. वाचून पैसे कमवा त्यासाठी इथे क्लिक करा.
अगदी बी.ए. , एम.ए. पासून ज्यांनी इंजिनिअरिंग, व्हेटरनरीच्या डिग्री मिळवल्या आहेत त्या प्रत्येकाला एम.पी.एस.सी.च्या परीक्षेचं वेड कधीतरी असतंच असतं. आणि म्हणूनच ही मूलं या परीक्षेची तयारी करतात. एमी.पी.एस.सी. परीक्षेच्या तयारीबद्दल आणि त्या परीक्षेत कसं यश मिळवलं पाहिजे, एम.पी.एस.सी.चा अभ्यास कसा केला पाहिजे, या मुद्द्यांना अनुसरून सर्वसमावेशक अशी चर्चा करण्यात आली. या चर्चेत स्टडी सर्कलचे आनंद पाटील यांनी विद्यार्थ्यांना मार्गदशन केलं.एम.पी.एस.सीचं वेड शहरी भागापेक्षा ग्रामीण महाराष्ट्रात जास्त आहे. इंटरव्ह्यू तर अगदी येऊन ठेपले आहेत. शेवटच्या क्षणी तुम्ही काही टीप्स द्याला का ?आनंद पाटील : पूर्वी एम.पी.एस.ची परीक्षा ही 100 मार्कांची होती. यंदा पहिल्यांदाच ती 200 मार्कांची आहे. 1600 मार्कांची परीक्षा यापूर्वी झालेली आहे. आता या 1800 गुणांच्या परीक्षेत विद्यार्थ्यांनी जर 1 हजार 500 किंवा 1100 गुण मिळवले तर मुलगा महाराष्ट्रामध्ये पहिला येऊ शकतो. पूर्व परीक्षांचा निकाल लागला आहे. ज्या विद्यार्थ्यांना 1600 पैकी 847 पेक्षा जास्त गुण मिळाले आहेत त्यांनी चिंता करण्याचं कारण आहे. एमपीएससीत ओेबीसीसाठी जो स्पोटर्स कोटा आहे त्यातलं उत्तीर्ण होण्याचं प्रमाणं महाविद्यालयांसारखं 40 टक्क्यांचं आहे. ज्यांना 442 पेक्षा जास्त गुण मिळाले आहेत त्यांना मुलाखतीत बोलावलं जाणार आहे. मुलाखतीची चांगली तयारी केली 200 पैकी 150 पर्यंत गुण एखाद्या विद्यार्थ्याला सहज मिळू शकतात.स्पर्धापरीक्षांच्या मुलाखतीसाठी विद्यार्थ्यांनी काय प्रयत्न केले पाहिजे ?आनंद पाटील : स्पर्धा परीक्षांमधून निवडला जाणारा उमेदवार हा एखाद्या विभागाचा, तालुक्याचा, जिल्ह्याचा, एखाद्या विशिष्ट खात्याचा प्रमुख असतो. त्याच्याकडची निर्णय क्षमता, परिस्थितीला आकलन करून घेण्याची क्षमता, समस्यांवर तोडगा काढण्याची कुवत उमेदवारात असायला हवी. मुलाखतीसाठी आलेल्या उमेदवाराकडे ती क्षमता असायला हवी. आणि याचीच चाचपणी ही मुलाखती दरम्यान केली जाते. यासाठी मुलाखती दरम्यान उमेदवाराला एखादा प्रश्न विचारला असता त्यानं तो नीट ऐकला पाहिजे. प्रश्न विचारण्याला काय उत्तर अपेक्षित आहे, याचा अंदाज विद्यार्थ्याला असायला हवा. दिली गेलेली उत्तरं ही मुद्देसूद, परिणमकारक आणि जास्त वेळ घेणारी असता कामा नये. ती क्वीक आणि सेन्सिबल असायला हवी. मुलाखत ही 15 ते 20 मिनिटांची असते. तेव्हा 15 ते 20 मिनिटांच्या खिडकीत तुम्ही 200 गुणांसाठी कसा चांगला निर्णय घेता हे दाखवायचं असतं. संख्यात्मक उत्तरं देण्यापेक्षा आपली उत्तरं ही गुणात्मक किती दर्जेदार असतील याकडे विद्यार्थ्यांचा जास्त कल असायला हवा. ब-याचवेळा आपण टिपिकल साचेबद्ध इंटरव्ह्यू देण्याचा प्रयत्न करतो. उमेदवाराकडची ओरिज्नॅलिटी जशीच्या तशी मुलाखत देताना बाहेर आली पाहिजे.मुलं मुलाखतीचं प्रचंड टेन्शन घेतात. तर हे टेन्शन येऊ नये यासाठी काय केलं पाहिजे ?आनंद पाटील : टेन्शन घ्यायचं नसेल तर उमेदवाराकडे आत्मविश्वास असायलाच पाहिजे. उदाहरणार्थ सध्या मराठा समाजाच्या आरक्षणाचा मुद्दा गाजत आहे. हा प्रश्न विचारला तर ब-याच मुलांना भीती वाटते. मी जर बाजूनं बोललो तरी मला गुण पडणार नाही. बाजूनं नाही बोललो तरी मला गुण मिळणार नाहीत, ही भीती विद्यार्थ्यांना वाटत असते. तर ही भीती घालवण्यासाठी विद्यार्थ्यांकडे भूमिकेची निश्चितता असायला हवी.यु.पी.एस.सी. , एम.पी.एस.सी परीक्षांचे फॉर्म कधी निघतात ?आनंद पाटील : निरनिराळ्या वृत्तपत्रांमधून स्पर्धा परीक्षांच्या जाहिराती निघतात. त्या जाहिरातींवर लक्ष ठेवलं पाहिजे. या एका आठवड्यामध्ये विक्रीकर निरीक्षकाच्या पदांसाठीच्या परीक्षेचे फॉर्म निघतील. तर या परीक्षांच्या जाहिरात प्रसिद्धीनंतर साधारण महिन्याभराचा वेळ दिला जातो. हा वेळ परीक्षेच्या तयारीसाठी असतो. यु.पी.एस.सीच्या वर्षाला साधारण 16 परीक्षा होतात. एम.पी.एस.सीच्याही साधारण तेवढ्याच परीक्षा होतात.सद्यस्थितीत आपल्याला दोन प्रकारचे ट्रेन्डस् पहायला मिळत आहे. एकीकडे डॉक्टर , इंजिनिअर होण्यासाठी धडपडणा-या मुलांचा एक वर्ग आहे. तर दुसरीकडे स्पर्धा परीक्षांसाठी बसणा-या विद्यार्थ्यांचा एक वर्ग पहायला मिळतो. तर या स्पर्धा परीक्षांसाठी बसणा-या मुलाचं प्रमाण तरी काय आहे ? दरवर्षी लाखांच्या संख्येनं विद्यार्थी परीक्षेला बसतात का ?आनंद पाटील : महाराष्ट्राचं जे प्रशासन आहे त्यात साधारणपणे दीड हजारांपेक्षा जागा स्पर्धापरीक्षांच्या माध्यमातून भरल्या जातात. या स्पर्धापरीक्षांसाठी विद्यार्थ्यांचं किमान वय हे 19 आणि ओबीसी आणि इतर जातीेंसाठी 39 वर्षं आहे. तसं आयोगानं ठरवलं आहे. महाराष्ट्राच्या लोकसंख्येनुसार साधारणपणे तीन कोटी विद्यार्थी महाराष्ट्रात आहेत. यातले पदवीधर विद्यार्थी हे 40 टक्के असतात. तर साधारण 40 लाख विद्यार्थी या परीक्षांना पात्र ठरणारे असतात. स्पर्धा परीक्षांसाठी प्रत्यक्ष तयारी करणारे विद्यार्थी 4 लाख असतात. प्रत्यक्ष बसणारे 2 ते अडीच लाख असतात. दोन - अडीच लाखांतून दीड हजार विद्यार्थ्यांची निवड स्पर्धा परीक्षांसाठी केली जाते.सैन्यदलात काम करणा-या माजी सैनिकांना जर एम.पी.एस.सी.ची परीक्षा द्यायची असेल तर काही स्पेशल तरतूद आहे का ?आनंद पाटील : माजी सैनिकांसाठी गेल्यावर्षीपर्यंत मंत्रालयातल्या पी.एस.आय., एस.पी.आय. या मंत्रालयातल्या जागांसाठी परीक्षा होत्या. या परीक्षांच्या वयोमार्यादेत सूट होती. त्यामुळे असे विद्यार्थी वयाच्या 50 व्या वर्षापर्यंत परीक्षा द्यायचे. पण आता अशा स्वरूपातल्या परीक्षा देणं बंद केलं आहे. सैन्यदलासाठीचा स्पेशल कोटा बंद केला आहे. पण आता 38 वर्षं वयाचा डिफेन्समध्ये नोकरी करणारा उमेदवार ओबीसी किंवा इतर कोणत्याही अनुसुचित जाती जमातींपैकी असेल तर तर तो देऊ शकतो. डिफेन्समध्येअसणारा 33 वय वर्षं असणारा ओपन कॅटेगीरीतला विद्यार्थी मंत्रालयातल्या क्लास थ्रीच्या पदासाठी परीक्षा देऊ शकतो. इन सर्व्हिसमध्ये असताना परीक्षा देता येतात. पण डिफेन्ससाठीचा स्पेशल कोटा पदांचं अपग्रेडेशन केल्यापासून रद्द केला आहे.विज्ञान शाखेतून शिक्षण शिकत असलेल्या एम.पी.एस.सी.च्या परीक्षांसाठी काय स्कोप आहे ?आनंद पाटील : चांगला स्कोप आहे. 19 किंवा 20 व्या वर्षी जर विद्यार्थ्यांनी एमपीएसची परीक्षा दिली आणि त्यात उत्तीर्ण झालात डेप्युटी कलेक्टर होता येतं. आणि चाळीसाव्या वर्षी परीक्षा न देता आय.एस होता येतं. इथे तुम्हाला वरची जागा मिळते.साधारणपणे या स्पर्धा परीक्षांसाठी विद्यार्थ्यांनी किती आधीपासून तयारी करावी ? सामाजिक प्रश्नांची जाण वाढवण्यासाठी विद्यार्थ्यांनी नेमके काय प्रयत्न केले पाहिजेत ?आनंद पाटील : स्पर्धापरीक्षांसाठी आवश्यक असणारं ज्ञान साधारणपणे आपल्याला कोणत्याही शाखेतून मिळतं. स्पर्धा परीक्षांचा बेसिक अभ्यासक्रम हा विद्यार्थ्यांची मूलभूत आकलन क्षमता जाणून घेण्यासाठीचा असतो. त्यामुळे आठवीपासून ते ग्रॅज्युएशनपर्यंत विद्यार्थ्यानं काय वाचलंय, कसं वाचलंय, ते लक्षात कसं ठेवलंय, समजून घेऊन केलंय की नाही यावर अवलंबून असतं.आणि हेच स्पर्धा परीक्षांच्या बेसिक तयारीत तपासून पाहिलं जातं. समजा कोणत्याही विद्यार्थ्याला 20 व्या किंवा 21 व्या वर्षापर्यंत परीक्षा द्यायची असेल तर त्याची तयारी साधारणपणे 12 व्या किंवा 13 व्या वर्षापासून करायला हवी. लहानातली लहान प्रत्येक गोष्ट लक्षात ठेवली पाहिजे.एपीएससीची परीक्षा देताना परीक्षेचं माध्यम काय असावं ?आनंद पाटील : स्पर्धा परीक्षांसाठी तयारी करताना साधारणपणे लेखी आणि मुलाखत देताना परीक्षेचं माध्यम साधारणपणे सारखंच असावं. लेखी परीक्षेला वेगळं माध्यम आणि मुलाखतीला वेगळं माध्यम असं असू नये. इंग्रजीतून बोलता येत नसेल तर दुभाषिकाचा उपयोग करावा. मराठी भाषेचा वापर करून स्पर्धा परीक्षा देता येते. त्याचं चालतं बोलतं उदाहरण म्हणजे महाराष्ट्राचे आरोग्य सचिव भूषण गगराणी. ते स्पर्धा परीक्षेत भारतातून दुसरे आले होते. त्यांनी मराठी भाषेतूनच स्पर्धा परीक्षा दिली होती.इंटरव्ह्यूला जाताना नेहमी आपली भूमिका स्पष्ट असायला पाहिजे. तर ही भूमिका कशी स्पष्ट करायची ? वाचनानं ती करता येईल का ?आनंद पाटील : इंटरव्ह्यूला जाताना चांगलं वाचन असेल तर त्याचा उपयोग होतो. शिवाय आपण आपला बायोडाटा नीट वाचून गेलं पाहिजे. बायोडाटातलं क्वालिफिकेशन्स, छंद पाहून बहुतेकदा प्रश्न विचारले जातात. त्यासाठी उमेदवारानं स्वत:ला अपडेट ठेवणं फार महत्त्वाचं आहे.एम.पी.एस.सी.च्या परीक्षेचं स्वरूप सांगा. त्या परीक्षेच्या काही अटी असतात का ?आनंद पाटील : एम.पी.एस.सी.ची परीक्षा ही तीन टप्प्यांत होते. पूर्व परीक्षा, मुख्य परीक्षा आणि मुलाखत. आताच्या नवीन बदलांनुसार 1800 गुणांची ही परीक्षा असते. मगाशी सांगितल्याप्रमाणं जर लेखी परीक्षेत साडे आठशे गुण पडले तर मुलाखतीसाठी कॉल येतो आणि मुलाखतीत 100 गुण पडले तर एम.पी.एस.सी.ची क्लास वनची पोझिशन मिळू शकते. रिझर्व्हशन आणि इतर कोणत्या सवलतींनीही क्लास वनची परीक्षा असली पाहिजे. क्लाासवनमध्ये पहायला गेलं तर डेप्युटी कलेक्टर, डी.वाय.एस.पी.,तहसिलदार आहे, अशा पदांवर काम करता येतं.डेप्युटी कलेक्टर या पोस्टविषयी ब-याच कमी जणांना माहिती आहे. तर जरा सांगाला का ?आनंद पाटील : डेप्युटी कलेक्टर म्हणून एखाद्या व्यक्तीची निवड झाली तर त्याला शासनाच्या वेगवेगळ्या खात्यांमध्ये पाठवलं जातं. डेप्युटी कलेक्टर हे कॅडर शासनाच्या महसूल खात्याचं आहे. महसूल खात्यात काम करताना निवासी जिल्हाधिकारी हे सर्वोच्चपद आहे. हजारो माणसं त्याच्या हाताखाली काम करतात. म्हणून एमपीएसीची तयारी अधिक चांगली करायला हवी.ऍग्रीकल्चरल एम.पी.एस.सी.विषयी काही माहिती सांगाल काय ?आनंद पाटील : ऍग्रीकल्चरल एम.पी.एस.सी.साठी वर्ग 1 आणि वर्ग 2 ची म्हणजे ज्याला आपण महाराष्ट्र ऍग्रीक्लचरल ऑफिसरची भरती केली जाते. त्यात सामान्यज्ञान (200 गुण), ऍग्रीकल्चर (150) आणि ऍग्रीकल्चरल इंजिनिअरिंग (100) या तीन विषयांचे पेपर असतात. त्यात कळेल अशा मराठी आणि इंग्रजी भाषेत प्रश्न विचारले जातात. या 450 गुणांची परीक्षेत 300 पेक्षा जास्त गुण पडले तर उमेदवारला मुलाखतीला बोलावलं जातं. मुलाखत ही 50 ते 75 गुणांची असते. त्यातून वर्ग - 1 आणि वर्ग - 2 चे अधिकारी निवडले जातात. याविद्यार्थ्यांना ऍग्रीकल्चर याविषयाचा पूर्ण अभ्यासक्रम असतो. 300 ते 400 अधिकारी निवडले जातात.कॉमर्स ग्रॅज्युएटसाठी एम.पी.एस.सीत काही विशेष केडर आहे का ?आनंद पाटील : कॉमर्स ग्रॅज्युएटसाठी कोणतीही खास एमपीएससीची परीक्षा नाही. तर रेग्युलर एम.पी.एस.सीची कोणतीही परीक्षा देता येते. म्हणजे पी.एस.टी.आय - एस.टी.आय.ची संचलित परीक्षा असते. त्याच्यानंतर राज्य शासनाची परीक्षा असते. तर कॉमर्स ग्रज्युएटस्‌ना या दोन्ही परीक्षा देता येतात.हल्ली एम.पी.एस.सी.त निगेटिव्ह मार्किंग ही पद्धत आहे. त्यामुळे निगेटिव्ह उत्तरं देऊन चालत नाही. तर तुम्ही यावर काय मार्गदर्शन कराला ?आनंद पाटील : पूर्वी जे मेरीट वाढायचं ते आता निगेटिव्ह मार्किंगमुळे कमी होणार आहे. गेसिंगम्हणजे तर्काचा वापर करताना दक्षता घ्यावी लागणार आहे.अजिबात उत्तर येत नसेल तर त्याला हात लावायचा नाही. नाहीतर आपलाच गुण वजा होणार आहे.अनेक मुलांची इच्छा असते की या परीक्षेत चांगल्या गुणांनी उत्तीर्ण व्हावं. पण सर्वांनाच मिळत नाही. तर अशावेळी काय कराव ?आनंद पाटील : काही मुलं अशी असतात की त्याना या परीक्षेत सतत अपयश येतं. अशावेळी मुलांनी थांबावं. नाहीतर नैराश्य येतं.महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगाच्या परीक्षेची गुणविभागणीपूर्वपरीक्षेच्या गुणांकाची विभागणीएकूण गुण :200कला/समाजशाखा : 30बौध्दिक चाचणी : 50चालू घडामोडी : 30शास्त्र आणि तंत्रज्ञान :30वाणिज्य आणि अर्थशास्त्र :30शेती : 30मुख्य परीक्षा गुणांकाची विभागणीमराठी :200सामान्य अध्ययन 1 :200सामान्य अध्ययन 2 :200वैकल्पिक विषय 8 पेपर :1600महाराष्ट्र लोकसेवा आयोग ( MPSC )* महाराष्ट्र शासनातल्या सेवेतील वर्ग 1 आणि2 अधिकारी निवडण्यासाठी राज्य पातळीवर महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगा तर्फे( MPSC )राज्यसेवा परीक्षा घेतल्या जातात.* कोणत्याही शाखेचा पदवीधर किंवा पदवीच्या शेवटच्या वर्षाच्या परीक्षेस बसलेला उमेदवार या परीक्षेसाठी अर्ज करु शकतो.पदवीच्या टक्केवारीची अट नसते.* पदवी परीक्षेतील रिपीट विद्यार्थीही परीक्षा देऊ शकतो.* ज्या वर्षी परीक्षा घेतली जाणार आहे त्या वर्षाच्या 1 एप्रिल रोजी किमान 19 आणि कमाल 33 वर्षे वय असावे लागते.* आरक्षित वर्गातल्या विद्यार्थांकरता कमाल वयोमर्यादा 33 +5=38 अशी आहे.* अपंगांसाठी वयोमर्यादा 45 वर्षे करण्यात आली आहे.* विद्यार्थांना मराठी भाषेचे पुरेसे ज्ञान असणे आवश्यक आहे.* पोलीस खात्यातील भरतीसाठी आवश्यक ती शारीरिक पात्रताही विद्यार्थंाकडे असावी लागते.* मुख्य टपाल कार्यालयांमध्ये अर्जासह माहितीपुस्तिका 100 रुपयांना मिळते.* खुल्या वर्गासाठी परीक्षा फी -250 रु* मागासवर्गासाठी परीक्षा फी-125 रु* राज्यसेवा परीक्षेत निवडलेल्या उमेदवारांना उपजिल्हाधिकारी, पोलीस उपअधिक्षक, तहसिलदार, विक्री कर अधिकारी , शिक्षणाधिकारी,मंत्रालय कक्षाधिकारी, गटविकास अधिकारी सेवांमध्ये नेमणुका दिल्या जातात.* पूर्वपरीक्षेत 200 गुणांचा एक पेपर असतो त्याला सामान्य क्षमता चाचणी म्हणतात. त्यात विद्यार्थांने दोन तासांत 200 बहुपर्यायी प्रश्न सोडवायचे असतात.* प्रश्न इंग्रजी आणि मराठी दोन्ही माध्यमात उपलब्ध असतात.* ही परीक्षा महाराष्ट्रातील बहुतेक सर्व जिल्ह्यात घेतली जाते.* पेपरच्या अभ्यासक्रम 12 आणि पदवीच्या अभ्यासक्रमावर अवलंबून असतो.ही परीक्षा तीन टप्प्यांमध्ये घेतली जाते.1-पूर्वपरीक्षायात ऑप्शनल प्रश्न असतात.2-मुख्य परीक्षावर्णनात्मक प्रश्न असतात.3- मुलाखत* उमेदवारचे व्यक्तिमत्व,सामाजिक राजकीय प्रश्नांचा अभ्यास,आपल्या भोवताली घडणार्‍या घडामोडींबाबतची जागरुकता,त्यांची निर्णय क्षमता,प्रसंगावधान याची चाचणी घेणारे प्रश्न विचारले जातात.
अगदी बी.ए. , एम.ए. पासून ज्यांनी इंजिनिअरिंग, व्हेटरनरीच्या डिग्री मिळवल्या आहेत त्या प्रत्येकाला एम.पी.एस.सी.च्या परीक्षेचं वेड कधीतरी असतंच असतं. आणि म्हणूनच ही मूलं या परीक्षेची तयारी करतात. एमी.पी.एस.सी. परीक्षेच्या तयारीबद्दल आणि त्या परीक्षेत कसं यश मिळवलं पाहिजे, एम.पी.एस.सी.चा अभ्यास कसा केला पाहिजे, या मुद्द्यांना अनुसरून सर्वसमावेशक अशी चर्चा करण्यात आली. या चर्चेत स्टडी सर्कलचे आनंद पाटील यांनी विद्यार्थ्यांना मार्गदशन केलं.एम.पी.एस.सीचं वेड शहरी भागापेक्षा ग्रामीण महाराष्ट्रात जास्त आहे. इंटरव्ह्यू तर अगदी येऊन ठेपले आहेत. शेवटच्या क्षणी तुम्ही काही टीप्स द्याला का ?आनंद पाटील : पूर्वी एम.पी.एस.ची परीक्षा ही 100 मार्कांची होती. यंदा पहिल्यांदाच ती 200 मार्कांची आहे. 1600 मार्कांची परीक्षा यापूर्वी झालेली आहे. आता या 1800 गुणांच्या परीक्षेत विद्यार्थ्यांनी जर 1 हजार 500 किंवा 1100 गुण मिळवले तर मुलगा महाराष्ट्रामध्ये पहिला येऊ शकतो. पूर्व परीक्षांचा निकाल लागला आहे. ज्या विद्यार्थ्यांना 1600 पैकी 847 पेक्षा जास्त गुण मिळाले आहेत त्यांनी चिंता करण्याचं कारण आहे. एमपीएससीत ओेबीसीसाठी जो स्पोटर्स कोटा आहे त्यातलं उत्तीर्ण होण्याचं प्रमाणं महाविद्यालयांसारखं 40 टक्क्यांचं आहे. ज्यांना 442 पेक्षा जास्त गुण मिळाले आहेत त्यांना मुलाखतीत बोलावलं जाणार आहे. मुलाखतीची चांगली तयारी केली 200 पैकी 150 पर्यंत गुण एखाद्या विद्यार्थ्याला सहज मिळू शकतात.स्पर्धापरीक्षांच्या मुलाखतीसाठी विद्यार्थ्यांनी काय प्रयत्न केले पाहिजे ?आनंद पाटील : स्पर्धा परीक्षांमधून निवडला जाणारा उमेदवार हा एखाद्या विभागाचा, तालुक्याचा, जिल्ह्याचा, एखाद्या विशिष्ट खात्याचा प्रमुख असतो. त्याच्याकडची निर्णय क्षमता, परिस्थितीला आकलन करून घेण्याची क्षमता, समस्यांवर तोडगा काढण्याची कुवत उमेदवारात असायला हवी. मुलाखतीसाठी आलेल्या उमेदवाराकडे ती क्षमता असायला हवी. आणि याचीच चाचपणी ही मुलाखती दरम्यान केली जाते. यासाठी मुलाखती दरम्यान उमेदवाराला एखादा प्रश्न विचारला असता त्यानं तो नीट ऐकला पाहिजे. प्रश्न विचारण्याला काय उत्तर अपेक्षित आहे, याचा अंदाज विद्यार्थ्याला असायला हवा. दिली गेलेली उत्तरं ही मुद्देसूद, परिणमकारक आणि जास्त वेळ घेणारी असता कामा नये. ती क्वीक आणि सेन्सिबल असायला हवी. मुलाखत ही 15 ते 20 मिनिटांची असते. तेव्हा 15 ते 20 मिनिटांच्या खिडकीत तुम्ही 200 गुणांसाठी कसा चांगला निर्णय घेता हे दाखवायचं असतं. संख्यात्मक उत्तरं देण्यापेक्षा आपली उत्तरं ही गुणात्मक किती दर्जेदार असतील याकडे विद्यार्थ्यांचा जास्त कल असायला हवा. ब-याचवेळा आपण टिपिकल साचेबद्ध इंटरव्ह्यू देण्याचा प्रयत्न करतो. उमेदवाराकडची ओरिज्नॅलिटी जशीच्या तशी मुलाखत देताना बाहेर आली पाहिजे.मुलं मुलाखतीचं प्रचंड टेन्शन घेतात. तर हे टेन्शन येऊ नये यासाठी काय केलं पाहिजे ?आनंद पाटील : टेन्शन घ्यायचं नसेल तर उमेदवाराकडे आत्मविश्वास असायलाच पाहिजे. उदाहरणार्थ सध्या मराठा समाजाच्या आरक्षणाचा मुद्दा गाजत आहे. हा प्रश्न विचारला तर ब-याच मुलांना भीती वाटते. मी जर बाजूनं बोललो तरी मला गुण पडणार नाही. बाजूनं नाही बोललो तरी मला गुण मिळणार नाहीत, ही भीती विद्यार्थ्यांना वाटत असते. तर ही भीती घालवण्यासाठी विद्यार्थ्यांकडे भूमिकेची निश्चितता असायला हवी.यु.पी.एस.सी. , एम.पी.एस.सी परीक्षांचे फॉर्म कधी निघतात ?आनंद पाटील : निरनिराळ्या वृत्तपत्रांमधून स्पर्धा परीक्षांच्या जाहिराती निघतात. त्या जाहिरातींवर लक्ष ठेवलं पाहिजे. या एका आठवड्यामध्ये विक्रीकर निरीक्षकाच्या पदांसाठीच्या परीक्षेचे फॉर्म निघतील. तर या परीक्षांच्या जाहिरात प्रसिद्धीनंतर साधारण महिन्याभराचा वेळ दिला जातो. हा वेळ परीक्षेच्या तयारीसाठी असतो. यु.पी.एस.सीच्या वर्षाला साधारण 16 परीक्षा होतात. एम.पी.एस.सीच्याही साधारण तेवढ्याच परीक्षा होतात.सद्यस्थितीत आपल्याला दोन प्रकारचे ट्रेन्डस् पहायला मिळत आहे. एकीकडे डॉक्टर , इंजिनिअर होण्यासाठी धडपडणा-या मुलांचा एक वर्ग आहे. तर दुसरीकडे स्पर्धा परीक्षांसाठी बसणा-या विद्यार्थ्यांचा एक वर्ग पहायला मिळतो. तर या स्पर्धा परीक्षांसाठी बसणा-या मुलाचं प्रमाण तरी काय आहे ? दरवर्षी लाखांच्या संख्येनं विद्यार्थी परीक्षेला बसतात का ?आनंद पाटील : महाराष्ट्राचं जे प्रशासन आहे त्यात साधारणपणे दीड हजारांपेक्षा जागा स्पर्धापरीक्षांच्या माध्यमातून भरल्या जातात. या स्पर्धापरीक्षांसाठी विद्यार्थ्यांचं किमान वय हे 19 आणि ओबीसी आणि इतर जातीेंसाठी 39 वर्षं आहे. तसं आयोगानं ठरवलं आहे. महाराष्ट्राच्या लोकसंख्येनुसार साधारणपणे तीन कोटी विद्यार्थी महाराष्ट्रात आहेत. यातले पदवीधर विद्यार्थी हे 40 टक्के असतात. तर साधारण 40 लाख विद्यार्थी या परीक्षांना पात्र ठरणारे असतात. स्पर्धा परीक्षांसाठी प्रत्यक्ष तयारी करणारे विद्यार्थी 4 लाख असतात. प्रत्यक्ष बसणारे 2 ते अडीच लाख असतात. दोन - अडीच लाखांतून दीड हजार विद्यार्थ्यांची निवड स्पर्धा परीक्षांसाठी केली जाते.सैन्यदलात काम करणा-या माजी सैनिकांना जर एम.पी.एस.सी.ची परीक्षा द्यायची असेल तर काही स्पेशल तरतूद आहे का ?आनंद पाटील : माजी सैनिकांसाठी गेल्यावर्षीपर्यंत मंत्रालयातल्या पी.एस.आय., एस.पी.आय. या मंत्रालयातल्या जागांसाठी परीक्षा होत्या. या परीक्षांच्या वयोमार्यादेत सूट होती. त्यामुळे असे विद्यार्थी वयाच्या 50 व्या वर्षापर्यंत परीक्षा द्यायचे. पण आता अशा स्वरूपातल्या परीक्षा देणं बंद केलं आहे. सैन्यदलासाठीचा स्पेशल कोटा बंद केला आहे. पण आता 38 वर्षं वयाचा डिफेन्समध्ये नोकरी करणारा उमेदवार ओबीसी किंवा इतर कोणत्याही अनुसुचित जाती जमातींपैकी असेल तर तर तो देऊ शकतो. डिफेन्समध्येअसणारा 33 वय वर्षं असणारा ओपन कॅटेगीरीतला विद्यार्थी मंत्रालयातल्या क्लास थ्रीच्या पदासाठी परीक्षा देऊ शकतो. इन सर्व्हिसमध्ये असताना परीक्षा देता येतात. पण डिफेन्ससाठीचा स्पेशल कोटा पदांचं अपग्रेडेशन केल्यापासून रद्द केला आहे.विज्ञान शाखेतून शिक्षण शिकत असलेल्या एम.पी.एस.सी.च्या परीक्षांसाठी काय स्कोप आहे ?आनंद पाटील : चांगला स्कोप आहे. 19 किंवा 20 व्या वर्षी जर विद्यार्थ्यांनी एमपीएसची परीक्षा दिली आणि त्यात उत्तीर्ण झालात डेप्युटी कलेक्टर होता येतं. आणि चाळीसाव्या वर्षी परीक्षा न देता आय.एस होता येतं. इथे तुम्हाला वरची जागा मिळते.साधारणपणे या स्पर्धा परीक्षांसाठी विद्यार्थ्यांनी किती आधीपासून तयारी करावी ? सामाजिक प्रश्नांची जाण वाढवण्यासाठी विद्यार्थ्यांनी नेमके काय प्रयत्न केले पाहिजेत ?आनंद पाटील : स्पर्धापरीक्षांसाठी आवश्यक असणारं ज्ञान साधारणपणे आपल्याला कोणत्याही शाखेतून मिळतं. स्पर्धा परीक्षांचा बेसिक अभ्यासक्रम हा विद्यार्थ्यांची मूलभूत आकलन क्षमता जाणून घेण्यासाठीचा असतो. त्यामुळे आठवीपासून ते ग्रॅज्युएशनपर्यंत विद्यार्थ्यानं काय वाचलंय, कसं वाचलंय, ते लक्षात कसं ठेवलंय, समजून घेऊन केलंय की नाही यावर अवलंबून असतं.आणि हेच स्पर्धा परीक्षांच्या बेसिक तयारीत तपासून पाहिलं जातं. समजा कोणत्याही विद्यार्थ्याला 20 व्या किंवा 21 व्या वर्षापर्यंत परीक्षा द्यायची असेल तर त्याची तयारी साधारणपणे 12 व्या किंवा 13 व्या वर्षापासून करायला हवी. लहानातली लहान प्रत्येक गोष्ट लक्षात ठेवली पाहिजे.एपीएससीची परीक्षा देताना परीक्षेचं माध्यम काय असावं ?आनंद पाटील : स्पर्धा परीक्षांसाठी तयारी करताना साधारणपणे लेखी आणि मुलाखत देताना परीक्षेचं माध्यम साधारणपणे सारखंच असावं. लेखी परीक्षेला वेगळं माध्यम आणि मुलाखतीला वेगळं माध्यम असं असू नये. इंग्रजीतून बोलता येत नसेल तर दुभाषिकाचा उपयोग करावा. मराठी भाषेचा वापर करून स्पर्धा परीक्षा देता येते. त्याचं चालतं बोलतं उदाहरण म्हणजे महाराष्ट्राचे आरोग्य सचिव भूषण गगराणी. ते स्पर्धा परीक्षेत भारतातून दुसरे आले होते. त्यांनी मराठी भाषेतूनच स्पर्धा परीक्षा दिली होती.इंटरव्ह्यूला जाताना नेहमी आपली भूमिका स्पष्ट असायला पाहिजे. तर ही भूमिका कशी स्पष्ट करायची ? वाचनानं ती करता येईल का ?आनंद पाटील : इंटरव्ह्यूला जाताना चांगलं वाचन असेल तर त्याचा उपयोग होतो. शिवाय आपण आपला बायोडाटा नीट वाचून गेलं पाहिजे. बायोडाटातलं क्वालिफिकेशन्स, छंद पाहून बहुतेकदा प्रश्न विचारले जातात. त्यासाठी उमेदवारानं स्वत:ला अपडेट ठेवणं फार महत्त्वाचं आहे.एम.पी.एस.सी.च्या परीक्षेचं स्वरूप सांगा. त्या परीक्षेच्या काही अटी असतात का ?आनंद पाटील : एम.पी.एस.सी.ची परीक्षा ही तीन टप्प्यांत होते. पूर्व परीक्षा, मुख्य परीक्षा आणि मुलाखत. आताच्या नवीन बदलांनुसार 1800 गुणांची ही परीक्षा असते. मगाशी सांगितल्याप्रमाणं जर लेखी परीक्षेत साडे आठशे गुण पडले तर मुलाखतीसाठी कॉल येतो आणि मुलाखतीत 100 गुण पडले तर एम.पी.एस.सी.ची क्लास वनची पोझिशन मिळू शकते. रिझर्व्हशन आणि इतर कोणत्या सवलतींनीही क्लास वनची परीक्षा असली पाहिजे. क्लाासवनमध्ये पहायला गेलं तर डेप्युटी कलेक्टर, डी.वाय.एस.पी.,तहसिलदार आहे, अशा पदांवर काम करता येतं.डेप्युटी कलेक्टर या पोस्टविषयी ब-याच कमी जणांना माहिती आहे. तर जरा सांगाला का ?आनंद पाटील : डेप्युटी कलेक्टर म्हणून एखाद्या व्यक्तीची निवड झाली तर त्याला शासनाच्या वेगवेगळ्या खात्यांमध्ये पाठवलं जातं. डेप्युटी कलेक्टर हे कॅडर शासनाच्या महसूल खात्याचं आहे. महसूल खात्यात काम करताना निवासी जिल्हाधिकारी हे सर्वोच्चपद आहे. हजारो माणसं त्याच्या हाताखाली काम करतात. म्हणून एमपीएसीची तयारी अधिक चांगली करायला हवी.ऍग्रीकल्चरल एम.पी.एस.सी.विषयी काही माहिती सांगाल काय ?आनंद पाटील : ऍग्रीकल्चरल एम.पी.एस.सी.साठी वर्ग 1 आणि वर्ग 2 ची म्हणजे ज्याला आपण महाराष्ट्र ऍग्रीक्लचरल ऑफिसरची भरती केली जाते. त्यात सामान्यज्ञान (200 गुण), ऍग्रीकल्चर (150) आणि ऍग्रीकल्चरल इंजिनिअरिंग (100) या तीन विषयांचे पेपर असतात. त्यात कळेल अशा मराठी आणि इंग्रजी भाषेत प्रश्न विचारले जातात. या 450 गुणांची परीक्षेत 300 पेक्षा जास्त गुण पडले तर उमेदवारला मुलाखतीला बोलावलं जातं. मुलाखत ही 50 ते 75 गुणांची असते. त्यातून वर्ग - 1 आणि वर्ग - 2 चे अधिकारी निवडले जातात. याविद्यार्थ्यांना ऍग्रीकल्चर याविषयाचा पूर्ण अभ्यासक्रम असतो. 300 ते 400 अधिकारी निवडले जातात.कॉमर्स ग्रॅज्युएटसाठी एम.पी.एस.सीत काही विशेष केडर आहे का ?आनंद पाटील : कॉमर्स ग्रॅज्युएटसाठी कोणतीही खास एमपीएससीची परीक्षा नाही. तर रेग्युलर एम.पी.एस.सीची कोणतीही परीक्षा देता येते. म्हणजे पी.एस.टी.आय - एस.टी.आय.ची संचलित परीक्षा असते. त्याच्यानंतर राज्य शासनाची परीक्षा असते. तर कॉमर्स ग्रज्युएटस्‌ना या दोन्ही परीक्षा देता येतात.हल्ली एम.पी.एस.सी.त निगेटिव्ह मार्किंग ही पद्धत आहे. त्यामुळे निगेटिव्ह उत्तरं देऊन चालत नाही. तर तुम्ही यावर काय मार्गदर्शन कराला ?आनंद पाटील : पूर्वी जे मेरीट वाढायचं ते आता निगेटिव्ह मार्किंगमुळे कमी होणार आहे. गेसिंगम्हणजे तर्काचा वापर करताना दक्षता घ्यावी लागणार आहे.अजिबात उत्तर येत नसेल तर त्याला हात लावायचा नाही. नाहीतर आपलाच गुण वजा होणार आहे.अनेक मुलांची इच्छा असते की या परीक्षेत चांगल्या गुणांनी उत्तीर्ण व्हावं. पण सर्वांनाच मिळत नाही. तर अशावेळी काय कराव ?आनंद पाटील : काही मुलं अशी असतात की त्याना या परीक्षेत सतत अपयश येतं. अशावेळी मुलांनी थांबावं. नाहीतर नैराश्य येतं.महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगाच्या परीक्षेची गुणविभागणीपूर्वपरीक्षेच्या गुणांकाची विभागणीएकूण गुण :200कला/समाजशाखा : 30बौध्दिक चाचणी : 50चालू घडामोडी : 30शास्त्र आणि तंत्रज्ञान :30वाणिज्य आणि अर्थशास्त्र :30शेती : 30मुख्य परीक्षा गुणांकाची विभागणीमराठी :200सामान्य अध्ययन 1 :200सामान्य अध्ययन 2 :200वैकल्पिक विषय 8 पेपर :1600महाराष्ट्र लोकसेवा आयोग ( MPSC )* महाराष्ट्र शासनातल्या सेवेतील वर्ग 1 आणि2 अधिकारी निवडण्यासाठी राज्य पातळीवर महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगा तर्फे( MPSC )राज्यसेवा परीक्षा घेतल्या जातात.* कोणत्याही शाखेचा पदवीधर किंवा पदवीच्या शेवटच्या वर्षाच्या परीक्षेस बसलेला उमेदवार या परीक्षेसाठी अर्ज करु शकतो.पदवीच्या टक्केवारीची अट नसते.* पदवी परीक्षेतील रिपीट विद्यार्थीही परीक्षा देऊ शकतो.* ज्या वर्षी परीक्षा घेतली जाणार आहे त्या वर्षाच्या 1 एप्रिल रोजी किमान 19 आणि कमाल 33 वर्षे वय असावे लागते.* आरक्षित वर्गातल्या विद्यार्थांकरता कमाल वयोमर्यादा 33 +5=38 अशी आहे.* अपंगांसाठी वयोमर्यादा 45 वर्षे करण्यात आली आहे.* विद्यार्थांना मराठी भाषेचे पुरेसे ज्ञान असणे आवश्यक आहे.* पोलीस खात्यातील भरतीसाठी आवश्यक ती शारीरिक पात्रताही विद्यार्थंाकडे असावी लागते.* मुख्य टपाल कार्यालयांमध्ये अर्जासह माहितीपुस्तिका 100 रुपयांना मिळते.* खुल्या वर्गासाठी परीक्षा फी -250 रु* मागासवर्गासाठी परीक्षा फी-125 रु* राज्यसेवा परीक्षेत निवडलेल्या उमेदवारांना उपजिल्हाधिकारी, पोलीस उपअधिक्षक, तहसिलदार, विक्री कर अधिकारी , शिक्षणाधिकारी,मंत्रालय कक्षाधिकारी, गटविकास अधिकारी सेवांमध्ये नेमणुका दिल्या जातात.* पूर्वपरीक्षेत 200 गुणांचा एक पेपर असतो त्याला सामान्य क्षमता चाचणी म्हणतात. त्यात विद्यार्थांने दोन तासांत 200 बहुपर्यायी प्रश्न सोडवायचे असतात.* प्रश्न इंग्रजी आणि मराठी दोन्ही माध्यमात उपलब्ध असतात.* ही परीक्षा महाराष्ट्रातील बहुतेक सर्व जिल्ह्यात घेतली जाते.* पेपरच्या अभ्यासक्रम 12 आणि पदवीच्या अभ्यासक्रमावर अवलंबून असतो.ही परीक्षा तीन टप्प्यांमध्ये घेतली जाते.1-पूर्वपरीक्षायात ऑप्शनल प्रश्न असतात.2-मुख्य परीक्षावर्णनात्मक प्रश्न असतात.3- मुलाखत* उमेदवारचे व्यक्तिमत्व,सामाजिक राजकीय प्रश्नांचा अभ्यास,आपल्या भोवताली घडणार्‍या घडामोडींबाबतची जागरुकता,त्यांची निर्णय क्षमता,प्रसंगावधान याची चाचणी घेणारे प्रश्न विचारले जातात.
याची सदस्यत्व घ्या:
पोस्ट (Atom)
